XELMÍREZ AUTOR DA PRIMEIRA FLOTA NAVAL GALEGA
Primer modelo das naves.
Na historia naval do reino galego na Idade Media Xelmírez creou o que
posiblemente fose o primeiro exército digno dese nome que existiu na Península
Ibérica, xa que vivir preto do mar significaba arriscarse a invasións, roubos e
saqueos o cal os eclesiásticos trasladaban a súa sede fuxindo dos perigos da
costa.
Diego Xelmírez foi arcebispo da sede compostelá durante o s. XII, e sempre
tivo un papel político e militar decisivo en Galicia. Era próximo á orde de
Cluny (orden monástica católica reformada, creada o 11/09/ 910 querendo volver á forma de vida orixinal da Orden de San Benito (de 529) e tiña boas relacións en Roma. O rei de
León dotouno de amplos poderes eclesiásticos e temporais, tendo mesmo o
privilexio de acuñar diñeiro. Era un administrador eficaz, que tamén tiña unha
ampla visión de futuro. Así, o prelado Xelmírez concibiu a idea de crear unha
forza naval que garantise o tráfico comercial na súa área de influencia e
enfrontase aos ataques dos piratas viquingos e normandos, e dos musulmáns, que periodicamente
comezaban a arrasar as costas galegas. Estes ataques están narrados na HISTORIA
DE COMPOSTELA (1139), que é unha fonte importante para coñecer os
acontecementos deste período.
Os ataques anteriores de piratas vikingos, normandos e musulmáns xa foran
enfrontados e contidos polos propios mariñeiros galegos cos seus pesqueiros,
reforzados para a ocasión con armas e soldados. Xelmírez pensou entón que unha
forza naval máis potente podería ser a solución para pacificar o seu territorio
para estabilizar o tráfico comercial e previr e facer fronte con solvencia aos
ataques piratas que arrasaban periodicamente as costas galegas. Con este novo
concepto defensivo, xérase unha defensa activa, móbil e flexible mediante
embarcacións capaces de ir a calquera parte da costa, evitando a chegada de
buques inimigos e impedindo que desembarquen, atacando ós invasores coas súas
propias armas e sen esperar a matalos fronte a terra firme, ademais do valioso
traballo de informar con antelación da chegada das forzas inimigas.
A costa galega só contaba cunha simple frota formada por embarcacións para
a pesca de baixura ou pequenas embarcacións para o comercio de cabotaxe. Como
algúns ataques anteriores puideron ser contidos polos propios mariñeiros
galegos, utilizando os seus pesqueiros, que armaron para a ocasión, o arcebispo
Xelmírez concluíu que unha mariña poderosa podería ser unha boa solución.
Por iso decidiu construír uns importantes estaleiros en Iria Flavia (aínda
que algúns autores cren que o que fixo foi unha ampliación dos preexistentes
dende a época romana), preto do actual Padrón, converténdoos no verdadeiro
porto de Compostela. .
Seica que en Galicia non había costume de construír grandes barcos,
recorreuse ós mestres de obras doutros portos do Mediterráneo, concretamente ó
de Xénova.
O mestre elixido foi un xenovés chamado Augerio (Ogerio segundo outras
fontes) que, acompañado de obreiros e carpinteiros de ribeira de Pisa, iniciou
a construción de dúas galeras. A pesar de que supuxeron múltiples gastos para o
bispado, «tenían el necesario porte y un buen andar, estando dotadas de dos
órdenes de remos (birremes) y de las necesarias características marineras» (HISTORIA
DE COMPOSTELA).
Aínda que non está documentado como eran
estas galeras, existen algunhas representacións iconográficas doutras naves do
século XII, como as Cantigas de Alfonso X el Sabio e algúns códices bizantinos,
dos que se deduce que se derivan do birremes romanas, é dicir, con dúas filas
de remos e un só remo en cada banco, dotadas dunha cuberta e unha ringleira de
remos fortes e de bo tamaño, ata 12 por cada lado, manexados cada un por dous
ou tres homes. Armados cun espolón metálico na proa, eran barcos estreitos, de
amplia eslora (lonxitude) de 25 a 30 m e unha manga (ancho) de 6 a 7 m, que daballes
velocidade de movemento; estaban aparellados cunha ampla vela latina
triangular, levando debaixo da cuberta uns cen homes de armas e as provisións
necesarias. Na Sala Naval do Museo de Pontevedra móstranse dúas maquetas de
galeras que tentan reproducir as construídas polos mestres de Xénova e Pisa,
contratados por Diego Xelmírez.
Aínda que a misión que orixinou o seu nacemento foi meramente defensiva (loita contra a piratería islámica), tamén foron utilizados de xeito ofensivo, e de feito foron empregados en ataques contra as costas de zonas baixo dominio musulmán.
(Aconsello leer a entrada anterior).
Comentarios
Publicar un comentario